10 borstvoeding uitdagingen mét oplossing

Geboorte Voorbereiden borstvoeding 10 borstvoeding uitdagingen

Te weinig melk, tepelkloven, een baby die niet goed aanhapt… voor de borstvoeding goed loopt, zijn er soms flink wat obstakels te overwinnen. Zit je er middenin? Met deze top 10 aan borstvoedingsbattles plus tips helpen we je er doorheen.

Dat borstvoeding vaak niet zonder slag of stoot lukt, weten de meeste moeders wel. Wat helpt? Bereid je voor, zoek hulp en... lees een goed boek. Het allerleukste borstvoedingsboek De melkfabriek is alweer in de derde druk verschenen en niet voor niets: het vertelt je alles wat je wilt weten over borstvoeding zonder een wijzend vingertje.

De ondertitel luidt dan ook: waarom borstvoeding te gek is (en je je niet schuldig hoeft te voelen als het niet lukt). Om de nieuwe druk te vieren, mogen wij je de beste tips uit De melkfabriek verklappen voor veel voorkomende problemen.

1. Te weinig melk

Het is misschien wel de meest gehoorde oorzaak voor het mislukken van borstvoeding: te weinig melk. Maar hoe kan het dat zoveel moeders niet genoeg productie hebben om hun baby te voeden? Dat heeft de natuur dan wel heel slecht geregeld. Of is er toch iets anders fout gegaan als borstvoedende moeders met een hongerige baby zitten?

Kraamverzorgende Mireille: “Negen van de tien keer ligt de oorzaak van te weinig melk in de opstartfase. Als je die eerste week vaak genoeg aanlegt en er op let dat je kind goed effectief drinkt, komt het met je productie meestal goed.” Een tip: wat aangetoond goed is voor je melkaanmaak is ‘s nachts voeden. Dan is je prolactinespiegel namelijk het hoogst.

Of ga voor de onconventionele aanpak van Marjolein (30): “Bij mijn dochter liep de voeding opeens keihard terug toen ik weer ongesteld werd. Grote stress, want zij pakte de fles niet. Gewoon echt niet. Uiteindelijk heb ik een Rochefort 10 gepakt, dat is een donkerbruin biertje, en dat rustig opgedronken. Ping, daar ging het weer. Dus zo dronk ik eens per maand een Rochefort, en zo heb ik haar een half jaar volledig gevoed.”

2. Te veel melk

Je hoort het wat minder dan te weinig melk, maar soms heeft een vrouw te veel productie. En dat kan dan echt heel vervelend zijn. Kraamverzorgende Mireille: “Ik maak regelmatig mee dat vrouwen te veel melk hebben, soms hormonaal gestuurd in de kraamweek of na een week of twee als het door de baby te veel gestimuleerd is. Borsten zijn dan altijd gestuwd, ze voelen nooit soepel na de voedingen en daar heb je last van.

De baby groeit op een gegeven moment minder omdat hij of zij alleen voormelk binnenkrijgt en nooit aan de vettige achtermelk toekomt. Baby’s krijgen darmkrampjes, luieruitslag, het is dramatisch.” Te veel melk hebben, is moeilijk op te lossen, dus vraag altijd hulp aan een lactatiekundige. Marieke vond in elk geval wel een nuttige bestemming voor haar overschot aan moedermelk.

Marieke (34) “Ik had bij dochter Isabel een turbo-productie aan moedermelk. Die kolfde ik af, omdat ik het niet prettig vind om mijn baby aan de borst te laten drinken. Isabel werd te vroeg geboren met een spoedkeizersnede. Na een week mocht ik van het ziekenhuis geen moedermelk meer meenemen omdat hun diepvries vol zat. De drie lades thuis zaten ook al snel vol, evenals een extra aangeschafte vrieskist op Marktplaats.

Via het Moedermelk Netwerk vond ik Daphne; zij wilde graag mijn moedermelk hebben voor haar geadopteerde dochter. Ik vind het mooi dat ik iemand kan helpen met mijn overtollige melk, dat ik iets natuurlijks van mezelf weggeef aan een kindje dat het nodig heeft. Ik heb het gevoel dat ik zo iets terug doe voor Isabel, voor al die mensen in het ziekenhuis die zo hard werken en zo kundig zijn.”

3. Borst weigeren

Soms weigert een baby opeens de borst en dan kan talloze verschillende redenen hebben. In de kraamweek heeft het vaak te maken met een verkeerde ‘kennismaking’ met de borst, bijvoorbeeld doordat een verpleegkundige het hoofdje te veel gepusht of doordat de baby zich nog niet helemaal lekker voelt. Als de baby al groter is kan het liggen aan oorpijn, spruw, doorkomende tandjes et cetera.

Vraag advies aan een lactatiekundige. Of kijk het gewoon even aan, dat hielp bij Eva: “Toen mijn dochter zes weken was gingen we een paar daagjes naar zee en uitgerekend daar - waar ik geen afgekolfde melk in de vriezer had liggen- weigerde ze opeens de borst. Wanhopig belde ik de lactatiekundige. Zij vroeg of de baby ergens van geschrokken was tijdens het drinken aan de borst, maar ik kon niks bedenken.

Echt tips had ze niet en ze was blijkbaar van de oude stempel want ‘geef maar een flesje poedermelk’ zei ze niet. Uiteindelijk hebben wij dat laatste toen toch maar gedaan. Het haalde de druk van de ketel en na een paar dagen ging mijn dochter vanzelf weer aan de borst drinken. De vriezer in het vakantiehuisje lag toen vol moedermelk die ik had opgespaard toen ze de borst weigerde. En dat moest natuurlijk mee; we hebben speciaal een koeltas met koelelementen gekocht in dat kustplaatsje voor de twee uur durende autorit naar huis.”

4. Vlakke of ingetrokken tepels

Soms zijn tepels te vlak of ingetrokken waardoor de baby niet goed kan aanhappen. Tien procent van de vrouwen heeft zulke tepels. Dan kunnen tepelhoedjes een uitkomst bieden. Dat zijn siliconen hulpmiddeltjes die je over je tepel en tepelhof legt voor het voeden. Ze helpen je baby om makkelijker aan te happen. Het is belangrijk dat de tepelhoedjes goed passen en goed geplaatst zijn.

Ze zijn er in verschillende maten; de breedte moet op jouw tepel passen en de lengte passen. Sommige deskundigen vinden dat je tepelhoedjes niet te lang of te snel moet gebruiken; de baby zou dan minder goed leren drinken. Maar als het voor jou werkt, werkt het. Een advies is om erbij te kolven zodat je productie goed op peil blijft.

Kraamverzorgende Mireille: “Ik kraamde bij een gezin dat een tweede kindje had gekregen. Bij de eerste ging de borstvoeding vanzelf. Maar de tweede hapte moeilijk aan; de moeder had ingetrokken tepels. Na overleg met een lactatiekundige hebben we een tepelhoedje gebruikt. Toen ging het als een zonnetje. Er zitten wel wat nadelen aan tepelhoedjes. Het is het mooiste om ermee te wachten tot de melkproductie goed op gang is omdat je meer huid-op-huidcontact zonder tepelhoedjes.

En ook kunnen ze je productie remmen doordat de borst iets minder goed leeggedronken zou worden. Maar als je kind niet kan happen is het prachtig middel. Bovendien kun je altijd wat bij kolven, als je merkt dat de melkaanmaak afneemt. Tepelhoedjes kun je beter niet gebruiken als je kloven hebt, want dan schuurt het.”

5. Spruw

Spruw is een schimmelinfectie aan de tepel die wordt veroorzaakt door het micro-organisme candida. Die infectie kun je doorgeven aan je baby. Spruw doet pijn aan je tepels en je baby gaat er onrustig van drinken. Je herkent spruw bij je baby door witte vlekjes op de tong en aan de binnenkant van de wangen. Niet vlak na het voeden kijken; dan is je baby's mond wit van de melk. Het gaat erom dat de tong extra rood is met witte vlekken, dus niet een egale witte kleur zoals van het drinken van melk.

Je baby kan door spruw moeite krijgen met aanhappen en onrustiger gaan drinken of de borst weigeren. Om spruw te genezen is vooral hygiëne erg belangrijk: was je tepels en handen goed, wissel elke dag van beha en zorg voor schone zoogcompressen. Kook spenen en kolfset dagelijks uit. De huisarts kan crème of medicijnen voorschrijven.

Afgekolfde melk moet je óf weggooien óf pasteuriseren, want spruw gaat niet weg door invriezen. Pasteuriseren doe je door een fles melk in een pan gekookt water te zetten en deze opnieuw aan de kook te brengen of een kwartier te laten staan in het al gekookte water. Laat de fles daarna snel afkoelen.

6. Te kort tongriempje

Het tongriempje is het vliesje onder de tong. Sommige baby’s hebben een te kort tongriempje waardoor ze niet goed kunnen aanhappen. Dan moet het gekliefd worden; dat betekent dat er een knipje gemaakt wordt in het vliesje. Dat is een kleine ingreep, die niet alleen goed is vanwege de borstvoeding, maar ook omdat een te kort tongriempje later problemen kan opleveren met bijvoorbeeld praten en tongzoenen. Een groter kind moet ervoor naar het ziekenhuis en onder narcose, soms moeten zelfs volwassenen de ingreep nog ondergaan.

Kraamverzorgende Mireille: “Ik vond het eerst best een eng idee, dat klieven van het tongriempje. Maar het is als een nagel knippen, een knipje van niets. Het meeste bloed dat ik ooit heb gezien was een heel klein drupje. Kinderen vinden het wel vervelend want je moet hun hoofdje vasthouden en met een speciale lepel hun tongetje omhoog duwen.

Als goed is, letten de verloskundige en de kraamzorg goed op of de baby een te kort tongriempje heeft, maar soms wordt het niet gezien. Ik kwam een keer kramen bij een vrouw die de eerste dagen na de bevalling in het ziekenhuis had doorgebracht. Haar tepels waren er heel slecht aan toe. Haar kindje hapte niet goed aan door een te kort tongriempje. Toch was de moeder door blijven gaan met voeden, waardoor haar tepels steeds meer kapot gingen.

Ik heb onmiddellijk een kolf gehaald. Omdat een kolf niet verkeerd kan trekken aan je tepel (wat wel gebeurt als de baby verkeerd aanhapt) doet dat geen pijn. Bovendien kun je een kolf instellen en dus beginnen op de zachtste stand. Pas op de negende dag lieten we de baby weer aan moeders borst happen. Het ging meteen goed; doordat het tongetje gekliefd was en de baby een week lang flesjes had gekregen. Daardoor kon het kindje nu goed aanhappen. Toen het eindelijk lukte, huilde de moeder tranen met tuiten.”

7. Verstopte melkkanalen

Een verstopte melkklier geeft een harde en pijnlijke plek in je borst. Als het niet op tijd overgaat, kan het leiden tot borstontsteking. Wat helpt is de baby die borst met het verstopte kanaal laten leegdrinken en je borst masseren, bijvoorbeeld onder de douche. Of een warm kompres erop leggen.

Kraamverzorgende Mireille: “Koelen is fijn na de voeding tegen de pijn. Niet ervoor want dan wil je je borsten juist opwarmen voor de doorstroming. Je kunt verstopte melkklieren voorkomen door geen knellende kleding te dragen.”

8. Borstontsteking

Borstontsteking komt best vaak voor en is echt heel vervelend. Niet alleen doen je borsten pijn; je voelt je zelfs grieperig met koorts en al. Er zijn twee soorten borstontsteking: bacteriële of infectueuze gaat vaak gepaard met tepelkloven en spruw. Deze soort begint acuut met plotselinge hoge koorts. De niet-bacteriële of niet-infectueuze begint geleidelijker. Laat je baby je borsten goed leeg drinken of kolf ze leeg. Rust uit (laat die hulptroepen maar komen!) en bel de huisarts; die kan indien nodig antibiotica voorschrijven.

Tanja (38j): “Borstontsteking is echt de hel. Ik kreeg het bij mijn tweede en was zo ziek dat de huisarts naar ons huis moest komen. Als ik dit bij mijn eerste had gehad, was ik gestopt met borstvoeden. Maar omdat ik bij mijn eerste kind zo’n positieve borstvoedingservaring had gehad, had ik vertrouwen dat het nu ook wel weer goed zou komen. Met behulp van antibiotica was dat ook zo.”

9. Tepelkloven

Tepelkloven zijn scheurtjes of wondjes in de tepel. Ze zien eruit als streepjes of schaafwondjes, soms met een korstje. Vaak ontstaan tepelkloven door niet goed aanleggen. Besteed dus meer zorg aan je baby goed laten aanhappen. Houdingen afwisselen helpt ook. Na het voeden kun je het beste een druppeltje moedermelk op je tepels smeren en ze laten drogen aan de lucht.

Kraamverzorgende Mireille: “Tepelkloven zie je vaak in kraamweek, soms blij wekenlang. Je kunt ze ook later nog krijgen door spruw of kolfgebruik. Meestal ben je na een maand redelijk safe. Als problemen blij, trek dan aan de bel.”

Aliki (38j) heeft ervaring met tepelkloven: “Na een paar dagen kreeg ik er last van. Het deed pijn bij het aanhappen. Ik smeerde er purelan op. En ik had ‘rite aids’, dat zijn hydrogel borstcompressen die je in de koelkast legt en daarna op je borsten. Dat koelde en heelde. Na een paar dagen waren de kloven weg, maar na twee maanden kreeg ik het nog eens. Dat kwam waarschijnlijk omdat ik Bas te snel en dus slordig aanlegde, zeker ‘s nachts.”

10. Verdriet bij toeschietreflex (D-TSR)

Dysforische toeschietreflex (D-TSR) is een zeldzaam verschijnsel. Moeders voelden dan heftige emoties vlak voor het toeschietreflex, vaak verdrietige of depressieve. Het duurt ongeveer een minuut. Hoe heftig dat gevoel is, varieert. De oorzaak is niet psychologisch maar fysiologisch, maar artsen weten het fijne er nog niet van.

Nina (38j): “Bij mijn jongste kind had ik last van D-TSR. Bij de oudste twee had ik het niet, misschien omdat ik hen nooit aan de borst had; zij zijn een tweeling en voor hen kolfde ik. Maar mijn jongste kind dronk wel aan de borst en dan ging er de eerste halve minuut of minuut altijd een golf van diep verdriet door me heen, een allesoverheersend gevoel. Zodra hij begon te drinken, voelde ik me alsof ik in huilen uit kon barsten. Gelukkig ging het snel weer voorbij, waardoor ik er wel mee om kon gaan. Ik weet dat dat voor sommige vrouwen anders is; die worden er zwaar depressief van.”