Wat doet een kraamverzorgster? Taken kraamzorg

Geboorte Kraamweek Wat doet een kraamverzorgster?

Wat doet een kraamverzorgster? Taken kraamzorg

Wist je dat kraamzorg uniek is en alleen in Nederland bestaat? Maar liefst 95% van de kraamgezinnen maakt gebruik van kraamzorg. Tijdens of na je bevalling komt de kraamverzorgster in je huis. Wat kan je van haar verwachten? Welke taken heeft de kraamzorg precies?

De kraamzorg besteedt tijdens de kraamperiode aandacht aan:

verzorging en controle van de kraamvrouw
verzorging en controle van het kind
voorlichting, instructie en integratie van het kind in het gezin
observeren, signaleren en rapporteren
waarborgen hygiëne
eventueel verzorging en/of opvang van huisgenoten
huishoudelijke taken

Lees de goede tips over jouw mogelijke kraamzorg wensen en je bent goed voorbereid op het intakegesprek met de kraamzorg.

Kraamzorg is ondersteuning

Kraamzorg is de ondersteuning en verzorging die een kraamverzorgster geeft tijdens en na de bevalling. Gedurende de kraamtijd ondersteunt en verzorgt de kraamverzorgster de moeder en het pasgeboren kind, geeft voorlichting en instructie, en voert basis huishoudelijke taken uit.

Kraamzorg is de ondersteuning en verzorging die een kraamverzorg(st)er geeft:

bij de bevalling (naast de verloskundige hulp door de verloskundige), en
aan de moeder en het pasgeboren kind gedurende de kraamtijd.

Kraamzorg is gericht op het bieden van instructie en voorlichting aan de moeder en haar partner. Kraamzorg heeft het oogmerk rust te creëren waardoor het geestelijke en fysieke herstel van de kraamvrouw en het integreren van het kind binnen het gezin wordt bevorderd. Een juiste verzorging van de pasgeborene en de voorbereiding van de moeder en de partner op deze taak.

Hoeveel uur kraamzorg krijg ik?

Kraamzorg heeft belangrijke signaleringsfunctie

De belangrijkste taak van de kraamverzorgster is om de gezondheid van je baby en jouw gezondheid nauwlettend in de gaten te houden. De kraamverzorgende heeft een belangrijke signalering en preventie functie. Zij is er elke dag en merkt het op wanneer iets niet goed gaat. Wanneer er problemen zijn onderneemt ze direct actie en overlegt met jou en je verloskundige en/of arts.

De kraamzorg controleert bijvoorbeeld of je baarmoeder goed samentrekt en hoeveel bloedverlies je hebt na de bevalling. Ze geeft je baby (na overleg met jou) vitamine K, zodat het bloed van de baby goed kan stollen. Ook checkt ze de conditie van jullie baby, zoals bijvoorbeeld de temperatuur en de gele kleur.

Een paar dagen na de geboorte kan de babyhuid een gele kleur krijgen. Dit komt door een afvalstof uit het bloed: bilirubine, die de lever de eerste dagen niet goed kan verwerken. De gele kleur verdwijnt normaal gesproken vanzelf. Heel soms wordt de hoeveelheid bilirubine te hoog wat gevaarlijk is voor de baby. Er kan dan schade aan de hersenen ontstaan. Daarom houdt de kraamzorg je baby goed in de gaten.

Wat kost kraamzorg?

Wat doet een kraamverzorgster tijdens de bevalling?

De kraamzorg besteedt tijdens de bevalling aandacht aan begeleiding en ondersteuning van de zwangere vrouw en - zo nodig aan - de partner in de laatste fase van de ontsluiting, tijdens de baring en in de periode kort na de bevalling. De kraamzorg verleent tijdens de bevalling ook assistentie aan de verloskundige in haar werkzaamheden om de bevalling goed te begeleiden.

De verloskundige roept de kraamverzorgende op voor bevalling assistentie in de ontsluitingsfase, zodat de kraamverzorgende in de laatste fase van de ontsluiting, voor het begin van de uitdrijving (de start van het actief persen), aanwezig is. De kraamverzorgende dient binnen 1 uur, na de oproep van de verloskundige, aanwezig te zijn op het adres waar de bevalling zal plaatsvinden.

De taken die de kraamverzorgende uitvoert tijdens de bevalling zijn als volgt te omschrijven:

Laatste fase van de ontsluiting

de kraamkamer in orde brengen voor de bevalling (onder andere temperatuur, verlichting, hygiënemaatregelen en bed);
de babykamer in orde brengen (onder andere temperatuur, veiligheid babybed);
klaarzetten van benodigdheden voor de uitdrijving en de opvang en zorg van het kind;
ondersteunen van de zwangere bij het opvangen van de weeën;
afstemmen met de verloskundige over de betreffende zorgsituatie (bijzonderheden cliënt, uitgezet verloskundig beleid, samenwerking verzorgende en verloskundige);
assisteren van de verloskundige.

Tijdens de uitdrijving

ondersteunen en verzorgen van de vrouw;
assisteren van de verloskundige.

Nageboortetijdperk en postplacentair tijdperk

assisteren van de verloskundige (bij geboorte placenta, hechten);
instructie en voorlichting (onder andere aanleggen bij borstvoeding/verzorgen flesvoeding, temperatuur, verschonen);
verzorgen en controle kraamvrouw (onder andere algehele conditie, wassen/douchen, controle baarmoederstand, urineren);
verzorgen en controle kind (onder andere temperatuur, algehele conditie/alertheid, zuigreflex);
huishoudelijke taken (onder andere opruimen kraamkamer, kraamwas, badkamer);
observeren, signaleren en rapporteren, ook van risicofactoren (kraamzorgdossier);
gegevens partus doorgeven aan kraamzorgorganisatie.

Wat doet een kraamverzorgster tijdens de kraamtijd?

De kraamverzorgster geeft tijdens de kraamtijd heel veel voorlichting, tips en adviezen over babyverzorging, borst- en flesvoeding. Ze helpt je met het geven van borstvoeding en/of flesvoeding aan jullie kindje. Heb je meer vragen over borstvoeding? Dan kun je terecht bij lactatiekundigen of borstvoedingscoaches.

Gedurende de kraamtijd, verzorgt de kraamverzorgende jou en jullie baby en ze leert jou en je partner hoe je je baby het beste kunt verzorgen.

Ook de zorg voor een goede hygiëne ter voorkoming van infecties is een taak van de kraamverzorgster. Daarom verschoont zij regelmatig jullie bed, het bedje van jullie kindje en maakt het toilet en de badkamer schoon. Om jou rust te geven voor herstel en jullie tijd te geven om te genieten van je kindje, neemt de kraamverzorgende, in overleg, ook een aantal huishoudelijke taken over.

Wat doet een kraamverzorgster precies?

De kraamverzorgende ondersteunt, begeleidt en verzorgt in het kraambed de moeder en het kind, geeft voorlichting en instructie aan de kraamvrouw en haar partner, voert de basis huishoudelijke taken uit en observeert, signaleert en rapporteert over de voortgang van de gang van zaken in het kraambed aan de verloskundige, de kraamzorg organisatie en de jeugdgezondheidszorg.

Kraamzorg, na de geboorte van het kind, bestaat uit:

verzorging en controle van de kraamvrouw
verzorging en controle van het kind
voorlichting, instructie en integratie van het kind in het gezin
observeren, signaleren en rapporteren
waarborgen hygiëne
eventueel verzorging en/of opvang van huisgenoten
huishoudelijke taken

1. Verzorging en controle van de kraamvrouw

Controle van de temperatuur en pols
Controle van het bloedverlies en baarmoederstand
Controle en verzorging van perineum en borsten
Controle van urine en de ontlasting
Controle van de benen
Geestelijk en lichamelijk welbevinden
Hulp bij douchen/wassen
Hulp bij (borst)voeding
Informeren naar de nachtrust en vermoeidheid

2. Verzorging en controle van het kind

Controle van de temperatuur
De kraamverzorgende ziet het kind iedere dag geheel bloot en observeert de kleur, ademfrequentie, motoriek, gewicht, huid, ogen en navel
Overige observaties zoals gedrag, voeding, vochtbalans, spugen, urine en ontlasting
Lichamelijke verzorging zoals wassen en baden, huidverzorging en navelverzorging

3. A. Voorlichting en instructie kind en moeder

Voorlichting en instructie ten aanzien van het kind: Onder andere over (borst)voeding, slaap-/waakritme kind, huilgedrag en troosten, tegengaan voorkeurshouding, allergie preventie, preventie wiegendood, meeroken, veiligheid in huis, vitamine K, naar buiten gaan en vervoer kind, signaleren risico factoren.

Voorlichting en instructie ten aanzien van de kraamvrouw/het gezin: Onder andere over (borst)voeding, alarmsignalen en herkennen van problemen na de kraamtijd, ontzwangeren, mobilisatie, huishouden en dagindeling, belang van rust, hygiëne, een gezonde leefwijze en signaleren risicofactoren.

3. B. Integratie van het kind in het gezin

Wanneer er één of meer andere kinderen onder de 6 jaar in het gezin aanwezig zijn, dan besteedt de kraamverzorgende daar ook aandacht aan. Zij geeft de andere kinderen tijdens haar aanwezigheid eten en drinken en indien aan de orde helpt zij hen bij de toiletgang. Voorts is er aandacht voor integratie van het kind in het gezin, door de andere kinderen bij de zorg voor het nieuwe broertje of zusje te betrekken, door hen te laten kijken/helpen bij de dagelijkse bezigheden zoals de badbeurt, het in bed stoppen en een schone luier geven.

4. Observeren, signaleren en rapporteren

Observeren van het kind, de moeder en het gezin
Signaleren van (potentiële) problemen bij de moeder of in de ontwikkeling van het kind
Signaleren van de risicofactoren
Bespreken van de signalen met het gezin
Schrijven van de rapportage
Overdragen en rapporteren aan verloskundige en/of collega's
Rapporteren gesignaleerde (potentiële) problemen aan de huisarts en/of verloskundige
Overdacht – in overleg met de verloskundige – naar de JGZ

5. Waarborgen hygiëne

Dagelijks reinigen van badkamer en toilet(ten)
Frequent verschonen kraambed en bed van het kind
Uitkoken materiaal zoals borstkolf, flessen en spenen

6. Verzorging en opvang huisgenoten

Kleine zusjes of broertjes onder de 6 jaar worden verzorgd zoals beschreven in 3B, Integratie van het kind in het gezin.

In het ‘basispakket kraamzorg’ is extra verzorging en opvang van huisgenoten NIET opgenomen. In situaties waarin ‘kraamzorg op maat’ wordt geleverd, is er iets met de moeder en/of het kind aan de hand of zijn er factoren in de omgeving die van invloed zijn op de situatie waarin de kraamzorg wordt geboden. Bij de invulling van kraamzorg op maat wordt, afhankelijk van de situatie, de zorgbehoefte bepaald. Bij kraamzorg op maat is het volgende mogelijk:

Verzorging en opvang van andere aanwezige kinderen
Verzorging en opvang van een gehandicapt of ziek gezinslid

Het oppassen op de andere kinderen van buiten het gezin behoort niet tot de taak van de kraamzorg. Ook de zorg voor de huisdieren valt buiten het protocol.

7. A. Ondersteuning bij of tijdelijk overnemen van basis huishoudelijke taken

Schoonhouden van de babykamer en de kamer waarin de moeder verblijft
Verzorging van de kraamwas
Verzorgen van de lunch

In het basispakket kraamzorg hoeft de kraamverzorgster niet al jullie was te doen, alleen de kraamwas. Strijken doet ze niet. Ook ramen lappen en andere schoonmaak klussen hoeft ze niet te doen.

Voor het herstel na de bevalling is gezonde voeding heel belangrijk. Ook op dit gebied kun je ondersteuning van de kraamverzorgende verwachten. Denk hierbij aan je dagelijkse portie fruit en een gezonde lunch.

Koken behoort NIET tot de taak van de kraamzorg.

7. B. Ondersteuning bij of tijdelijk overnemen van extra huishoudelijke taken

In het ‘basispakket kraamzorg’ is extra huishoudelijke hulp NIET opgenomen. In situaties waarin ‘kraamzorg op maat’ wordt geleverd, is er iets met de moeder en/of het kind aan de hand of zijn er factoren in de omgeving die van invloed zijn op de situatie waarin de kraamzorg wordt geboden. Bij kraamzorg op maat kun je denken aan:

(Voor)bereiden van de warme maaltijd
Schoonhouden van andere kamers
Opvang van het bezoek
Boodschappen doen
Verzorging van de gezinswas

Kraamvisite

Officieel hoeft de kraamzorg je niet te helpen met het ontvangen van je kraamvisite, maar in praktijk zet ze vaak thee, koffie of iets anders te drinken klaar en zorgt ze graag voor beschuit met muisjes.

Kraamzorg op dag 9 en 10

In eerste instantie krijg je een indicatie voor een kraambed van 8 dagen. Het is aan de verloskundige om te beoordelen of kraamzorg op de 9de, of 9de en 10de dag nodig is. Uiteraard dienen de geïndiceerde kraamzorg binnen de grenzen van het wettelijk kader voor kraamzorg te blijven. Dat betekent dat het totaal aantal uur kraamzorg inclusief de bevalling de 80 uur niet mag overschrijden.

Bron: Landelijk indicatieprotocol Kraamzorg 2008 (is nog steeds geldig in 2020)